Jan MATEJKO (1838-1893), Dzieje cywilizacyi w Polsce, Kazanie Skargi

Warszawa 1911 (zeszyt I), 1912 (zeszyt II), Kazanie Skargi 1913, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskiem.
Obrazy i tekst Jana Matejki. Przedmowa W. Wankiego i T. Jaroszyńskiego 18 całostronicowych ilustracji wykonanych w technice heliograwiury i sygnowanych "J. Matejko pinx. J. Lowy imp." 50 x 38 cm. Oprawa półskórek, tłoczona złotem tytulatura na licu, narożniki w skórze, grzbiet 7-io polowy, zwięzy wypukłe, suche tłoki, szyldzik ze złoconą tytulaturą, zachowane broszurowe okładki z epoki z wizerunkiem Matejki i faksymile pełnej sygnatury, zawiera spis osób przedstawionych na obrazach wraz z obszernymi wyjaśnieniami. Stan zachowania: kilka pojedynczych plamek i zagięć,
poza tym stan prawie idealny.
Obraz Kazanie Skargi był pierwszą z wieloosobowych kompozycji historycznych Matejki. Wyraził się w nim nieznany dotąd sposób prezentacji historii. Dzieło znajduje się w Zamku Królewskim w Warszawie. Dzieje Cywilizacji w Polsce (1888-1889) to cykl dwunastu szkiców olejnych, malarska wizja narodowej przeszłości. Matejko zaludniał swe kompozycje ogromną liczbą postaci, które w rzeczywistości nie mogły się spotkać, bądź w ogóle nie były sobie współczesne. Matejko snuł w ten sposób historyczne opowieści łącząc wątki i fakty dziejące się niejako poza obrazem. Metoda ta,
łącząca dzieło malarskie z literaturą historyczną wzbudzała wątpliwości już u współczesnych. Matejko, oskarżany przez środowiska artystyczne o zdradę malarstwa dla historii, był głęboko przekonany o słuszności swojej drogi twórczej. Począwszy od Stańczyka i Kazania Skargi, obrazów namalowanych w latach 1862 i 1864, konsekwentnie ją realizował.