SYMBOL polskiego średniowiecza!
Pierwszy polski grosz, grosz krakowski Kazimierza Wielkiego, który został wprowadzony około 1367 roku, jako przeciwwaga groszy praskich.
Moneta niezwykle pożądana i poszukiwana, obiekt westchnień wielu kolekcjonerów.
Znakomita, obustronnie połyskowa sztuka. Bardzo dobry detal i zdrowa powierzchnia.
Centrycznie, mocno wybita, ale z typowym dla tych emisji niedobiciem. Obustronnie czytelna.
Jeden z najładniejszych egzemplarzy oferowanych dotąd na rynku aukcyjnym w Polsce.
Symbol polskiego średniowiecza, ikona polskiej numizmatyki, moneta historyczna, piękna, której wyjątkowość będzie dożywotnio cieszyć nowego nabywcę, której przyszła ewentualna odsprzedaż ze względu na jej wyjątkowość będzie odbywać się zawsze na warunkach właściciela! Obiekt westchnień miłośników polskiej numizmatyki, moneta, która nadaje prestiżu każdej kolekcji!
Awers: wymodelowana korona ze środkowym fleuronem zakończonym pierścieniem
Otok wewnętrzny: +KΛZIMIRVS:PRIMVS , otok zewnętrzny: +DЄI↑GRΛCIΛ↓RЄX⸰POLONIЄ
Rewers: ukoronowany Orzeł piastowski
+GROSSI↓CRCVIЄNSЄS
Dopasowanie do legend wyszczególnionych przez Ryszarda Kiersnowskiego: legenda awersu typu 17, legenda rewersu typu G.
Średnica 27 mm, waga 3.15 g
Kazimierz Stronczyński w swoim dziele "Dawne Monety Polskie Dynastyi Piastów i Jagiellonów" pisze o tej emisji tak: "...Jest to moneta nietylko w tem panowaniu, ale i w całym szeregu monet polskich wyjątkowa..."
Za rządów Kazimierza III Wielkiego (1333–1370) wybijano trzy rodzaje grubszego pieniądza, z którymi związana jest przeprowadzona w bliżej nieokreślonym czasie reforma groszowa. Największym z nowowprowadzonych nominałów był grosz krakowski, którego nazwy nie znamy z dokumentów, ale z legendy otokowej rewersu – GROSSI CRACOVIENSES, która jest oczywistym naśladownictwem legendy groszy praskich – GROSSI PRAGENSES. Na awersie w otoku wewnętrznym polskiego grosza czytamy KAZIMIRVS PRIMVS (‘Kazimierz Pierwszy’), a w otoku zewnętrznym jest dopełnienie tej legendy – DEI GRATIA REX POLONIE (‘Z Bożej Łaski Król Polski’). W polu awersu widzimy koronę bardzo podobną do tej z groszy praskich Karola IV (1346–1378). Na rewersie czytamy GROSSI CARCOVIENSES, a legenda otacza ukoronowanego Orła piastowskiego z głową zwróconą w lewo. Grosze krakowskie różniły się między sobą niuansami w legendach otokowych – przede wszystkim znaczkami międzywyrazowymi oraz różnymi wariantami zapisu imienia królewskiego w otoku wewnętrznym awersu oraz końcówką legendy z otoku zewnętrznego tej strony monety. Również legenda rewersu często wybijana była z licznymi błędami. Jak na razie tylko Ryszard Kiersnowski zestawił wszystkie warianty napisowe obecne na tych monetach, wydzielając 22 typy legendy awersu i 13 typów legendy rewersu. Z jednej grzywny polskiej wybijano 60 groszy krakowskich, których waga miała wynosić 3,270 g. Jednak z zarejestrowanych przez Ryszarda Kiersnowskiego danych metrycznych 39 egzemplarzy groszy krakowskich wynika, że ich waga potrafiła spaść poniżej 3 g, a najwięcej odnotowano monet o wadze 3,110–3,200 g.
Oprócz grosza krakowskiego reforma Kazimierza Wielkiego zakładała wprowadzenie do obiegu również dwóch mniejszych nominałów – kwartnika dużego i kwartnika małego. Ryszard Kiersnowski postulował, że reorganizacja mennictwa polskiego przeprowadzona przez Kazimierza Wielkiego odbyła się dwuetapowo. Jako pierwsze wprowadzono do obiegu kwartniki duże, które częściej notowane są w znaleziskach, a dopiero w drugiej kolejności wprowadzono kwartniki małe, wraz z groszami krakowskimi. Drugi etap reformy Kiersnowski datował na koniec panowania Kazimierza, czyli ostatnie miesiące 1370 roku, tak też tłumaczyć można rzadkość występowania obu rodzajów monet. Z kolei kwartniki małe zdaniem Kiersnowskiego wprowadzono do emisji ok. 1365–1367, a wedle ustaleń Borysa Paszkiewicza najpóźniej w 1366 roku. Według najnowszych badań przypuszcza się, że grosze krakowskie prowadzono w drugiej połowie lat 60. XIV wieku – 1365–1370.
Przeprowadzona przez Kazimierza Wielkiego reforma monetarna po raz pierwszy w Polsce wprowadzała system wielofrakcyjny, w którego skład wchodziły denary, kwartniki małe (ćwierć grosze), kwartniki duże (półgrosze) i grosze krakowskie.
Literatura
Kiersnowski R.
2008a Data i kształt reform monetarnych Kazimierza Wielkiego, [w:] Eadem, Historia-Pieniądz-Herb, Warszawa, s. 195–234.
2008b Grosze Kazimierza Wielkiego, [w:] Eadem, Historia-Pieniądz-Herb, Warszawa, s. 235–267.
Paszkiewicz B.
2008 De moneta in Regno currente: Mennictwo polskie Kazimierza Wielkiego, „Roczniki Historyczne”, R. LXXIV, s. 31–54.
