Henryk STAŻEWSKI (1894-1988), Abstrakcja, 1952

technika własna, szkło; 33 x 38 cm (w świetle ramy)
sygn. na odwrocie: H. Stażewski / 1952

Henryk Stażewski zasługuje na miano klasyka sztuki współczesnej, jeśli w ogóle dopuszczalne jest takie kategoryzowanie. Początkowo artystę łączyła silna relacja z łódzkim środowiskiem artystycznym, Władysławem Strzemińskim, grupami: Blok, Praesens, a.r.. Artysta był również inicjatorem Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej, która stanowiła podwaliny zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi. Po II Wojnie Światowej związał się z Galerią Krzywe Koło. Był jednym z członków założycieli Galerii Foksal. Henryk Stażewski jest kojarzony z abstrakcją geometryczną, którą obrał sobie za niemalże jedyną formę wypowiedzi artystycznej, wynikającą z fascynacji i badania - wręcz doświadczania - formy i układu formy. Ograniczona paleta barwna, którą stosował wynika z inspiracji neoplastycyzmem holenderskim. Kolor w dziełach artysty pojawiał się stopniowo, był jednak zawsze „czysty”, jednolity i wyrazisty. Malowane przez niego układy, celowo nie posiadały ani faktury ani struktury malarskiej, skupiały się jedynie na wspomnianej już formie i układzie, do którego zaliczał artysta również widza i np. jego sposób ustawienia wobec obrazu - kąt widzenia. Doskonale wyjaśnia to Anka Ptaszkowska w tekście do katalogu wystawy Henryka Stażewskiego, która odbyła się w warszawskiej Zachęcie w 1966 roku: „Stażewski szuka praw rządzących zbiorem form identycznych”. Poszczególna forma jest płaskim, osadzonym w przestrzeni elementem geometrycznym - elementem plastycznie niepodzielnym. Forma jest podstawową „jednostką” obrazu. Jednostkę wobec niej nadrzędną stanowi zbiór (…). Poszczególna forma jest więc przede wszystkim elementem większego układu - na tym polega jej funkcja. (…) Wobec anonimowości poszczególnych form - zasadniczym zagadnieniem staje się ich wzajemna RELACJA. Ma ona charakter co najmniej dwustopniowy: stopień I - relacja między identycznymi formami w obrębie zbioru; stopień II - relacja między zbiorami różnych form. (…).