sygn. na odwr.: BEKSIŃSKI | 1983
odwr. l.d. pieczątka zezwalająca na wywóz z podpisem
Pochodzenie:
– Obraz został zakupiony w 1990 r. w Paryżu do Muzeum Sztuki Europejskiej w Osace w Japonii.
– Po zamknięciu muzeum, prywatna kolekcja w Azji.
Obraz wystawiany, reprodukowany i opisany:
– Beksiński. Paryż-Osaka-Warszawa, Galeria Agra-Art, Warszawa 1 VII – 4 IX 2021, nr kat. 15, s. nlb. il. barwna;
– Kolekcja japońska. Beksiński i inni, Agra-Art, Warszawa 2021, s. 42, il. barwna.
– Strona internetowa Dmochowski Gallery NET (Wirtualne Muzeum).
Przedstawienia ukrzyżowania – na przestrzeni lat systematycznie podejmowane przez artystę – najczęściej występowały w tzw. okresie fantastycznym (1968-1983). Rozpięte na belkach krzyża: szkielety, zwierzęco-ludzkie truchła, epatujące drapieżną seksualnością kobiety-demony – doskonale wpisywały się w bliską horrorowi estetykę obrazów Mistrza z Sanoka. Sam niejednokrotnie przyznawał się do fascynacji motywem krucyfiksu:
Krzyże i ukrzyżowanie maluję od dzieciństwa. Były wśród nich dawniej rozmaite persyflaże i nawet obrazy o podtekście erotycznym. Obecnie i to od lat, podchodzę już do tego motywu wprost. Nie potrafię wyjaśnić, dlaczego akurat ten motyw robi na mnie tak silne wrażenie, ale przede wszystkim jest to właśnie motyw. Jako malarz ustosunkowuję się właśnie swoim ukrzyżowaniem do ukrzyżowania Rembrandta, Grunewalda, czy wreszcie setek i tysięcy bezimiennych twórców, które znajdują się w setkach i tysiącach kościołów i cmentarzy. To tak jak z Requiem, które prawie z reguły komponowane jest do tego samego tekstu. Nie wycofuję się jednak z tego, że to dla mnie motyw szczególny, ale właśnie jako wizja, a nie jako wyznanie wiary. Dominuje nad nim historia sztuki, a nie wiara.
(Najbliższa jest mi melancholia, rozm. przepr. J. Anna Łużyńska, „Sycyna“, 1995, nr 17, s. 3-4)
W prezentowanym obrazie, odległym od łacińskiego, ikonicznego ujęcia, rolę ukrzyżowanej postaci pełnią spowite grubą pajęczyną ludzkie szczątki. Bliska makabrze wariacja tego kluczowego w religii chrześcijańskiej tematu jest zamknięta w niezwykle estetycznej formie. Wyrafinowane niuanse barwne wydobywają z tła misterną pseudo anatomiczną strukturę, zaś utrzymanie całości w ryzach błękitnej, chłodnej tonacji wprowadza nastrój melancholii i pełnego napięcia wyczekiwania. Dobór zastosowanych środków i rzemieślnicza precyzja wykonania sprawiają, że nie sposób rozpatrywać tego wyjątkowego dzieła w kategoriach prowokacji, czy profanacji, a jedynie – piękna. Ewentualne symbole religijne – jak przypominał Wiesław Banach – były dla artysty wyłącznie materią formalno-kompozycyjną, z której konstruował swoje wizyjne obrazy.
Zdzisław Beksiński:
(Sanok 24 II 1929 - Warszawa 21 II 2005) studiował w latach 1947-1952 na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej.
Był artystą samoukiem, który osiągnął niekwestionowaną pozycję w polskiej sztuce współczesnej, potwierdzoną obecnością jego prac na prestiżowych wystawach i w kolekcjach muzealnych. Początkowo zajmował się fotografią, którą interesował się od lat studenckich, po 1956 zyskując uznanie jako twórca fotogramów o estetyce opartej o efekty fakturowe. W latach 1958-1962 tworzył abstrakcyjne obrazy-reliefy o bogatej fakturze, głównie metalowe, będące odmianą malarstwa materii. Pod koniec tego okresu powstawały ażurowe formy o kształtach figur i pełnoplastyczne rzeźby w metalu. Kolejnym etapem jego twórczości były lata 1962-1974, kiedy poświęcał się głównie rysunkowi. W latach 60. rysował piórkiem i tuszem figuralne kompozycje odznaczające się karykaturalną deformacją postaci. Od końca lat 60. tworzył rysunki węglem i kredkami, będące monochromatyczną odmianą jego równoległej twórczości malarskiej. Od 1974 zajmował się niemal niepodzielnie malarstwem. Jego charakterystyczny styl bazował na perfekcji technicznej, której towarzyszyła niezwykłość wizji. Malował świat po katastrofie, naznaczony piętnem śmierci i rozpadu. Jego obrazy zaludniają postaci i stwory o ludzkich wprawdzie bądź zwierzęcych kształtach, lecz o cechach fantomów, automatów lub rozpadających się trucheł. Artysta nie nadawał swym obrazom i rysunkom tytułów (poza porządkującymi symbolami), akcentując w ten sposób swój brak zainteresowania dla literackiej strony przedstawień. Sam mówił, że malując całkowicie poddaje się wizji, „fotografuje“ ją. W ostatnich latach włączył do swego warsztatu artystycznego elektroniczne techniki generowania obrazu, które wykorzystywał do tworzenia komputerowych fotomontaży. Sztuka Beksińskiego, wielokrotnie wystawiana i omawiana, budzi skrajne emocje wśród znawców i publiczności.
Największa, systematycznie uzupełniana kolekcja jego prac w kraju znajduje się w Muzeum Historycznym w Sanoku, za granicą - w Paryżu, w posiadaniu Piotra Dmochowskiego, który od 1983 kolekcjonuje prace i promuje twórczość artysty. Zorganizował on wystawy indywidualne Beksińskiego m.in. w Galerie Valmay w Paryżu w 1985, 1986 i 1988 oraz stałą ekspozycję we własnej Galerie Dmochowski - Musée-galerie de Beksiński, istniejącej w latach 1989-1996. Jego też nakładem ukazały się monumentalne albumy artysty w 1988 i 1991. W Polsce monografię Beksińskiego pióra Tadeusza Nyczka opublikowały Arkady w 1989 (II wydanie w 1992). Wiosną 2005 roku w Pałacu Opatów w Gdańsku Oliwie miała miejsce duża wystawa obrazów Beksińskiego, a dyrektor Muzeum w Sanoku Wiesław Banach wydał obszerną monografię artysty.
Od października 2016 w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie na stałe zagościła wystawa 250 prac (obrazów, rysunków, fotografii) Zdzisława Beksińskiego z prywatnej kolekcji Anny i Piotra Dmochowskich. Natomiast od czerwca 2021 stała wystawa 30 obrazów Beksińskiego z kolekcji Dmochowskich prezentowana jest również w Muzeum Archidiecezji w Warszawie.
