Jacek Malczewski (1854 Radom - 1929 Kraków), Zuzanna i starcy, 1913 r.

olej, tektura na płótnie, 101,5 × 151 cm w świetle oprawy
sygn. i dat. p. d.: 1913 / Jmalczewski

Do obrazu dołączona jest ekspertyza Adama Konopackiego z 10 lipca 2020 r.

Pochodzenie:
– do 1975 r. kolekcja prof. Kazimierza Wyki (historyka i krytyka literatury, eseisty, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, podejmującego m.in. problematykę twórczości Jacka Malczewskiego)
– kolekcja Władysława Godynia
– kolekcja Pol-Mot Holding
– własność prywatna

„W Babilonie mieszkał pewien mąż, imieniem Joakim. Wziął on żonę imieniem Zuzanna, córkę Chilkiasza; była ona bardzo piękna i bogobojna. Rodzice jej byli sprawiedliwi i wychowali swą córkę zgodnie z Prawem Mojżesza. Joakim zaś był bardzo bogaty i posiadał ogród przyległy do swego domu (…). W tym roku wybrano spośród ludu dwóch starców na sędziów. (…) Ludzie ci bywali często w domu Joakima, a wszyscy ci, którzy prowadzili spór sądowy, przychodzili do nich. Gdy zaś koło południa odchodzili ludzie, Zuzanna udawała się na przechadzkę po ogrodzie swego męża. Obaj starcy widywali ją codziennie, gdy udawała się na przechadzkę, i zaczęli jej pożądać. Zatracili swój rozsądek i odwrócili swe oczy, zaniedbując spoglądania ku Niebu i zapominając o sprawiedliwych sądach. (…)
Oczekiwali więc sposobności. Pewnego dnia wyszła Zuzanna jak w poprzednich dniach jedynie w towarzystwie dwóch dziewcząt, chcąc się wykąpać w ogrodzie; był bowiem upał. Nie było tam nikogo z wyjątkiem dwóch starców, którzy z ukrycia jej się przyglądali. Powiedziała do dziewcząt: «Przynieście mi olejek i wonności, a drzwi ogrodu zamknijcie, abym się mogła wykąpać».
Uczyniły, jak powiedziała, i zamknąwszy drzwi ogrodu, wyszły bocznymi drzwiami, by przynieść to, co im rozkazano. Nie dostrzegły zaś starców, ponieważ się ukryli. Gdy tylko dziewczęta odeszły, obaj starcy powstali i podbiegli do niej mówiąc: «Oto drzwi ogrodu są zamknięte i nikt nas nie widzi, my zaś pożądamy ciebie. Toteż zgódź się obcować z nami! W przeciwnym razie zaświadczymy przeciw tobie, że był z tobą młodzieniec i dlatego odesłałaś od siebie dziewczęta».”
Biblia Tysiąclecia Online, Poznań 2003, Stary Testament, Księga Daniela, Dn 13, 1–21.
Motywy biblijne obok wątków mitologicznych, stanowiły ważną i dosyć obszerną pozycję w twórczości Jacka Malczewskiego. Zarówno antyczne chimery, meduzy, fauny czy trytony jak i święci chrześcijańscy i postaci starotestamentowe zamieszkały w wielu pracach artysty. Prezentowany obraz powstał w 1913 roku, gdy Jacek Malczewski był już uznanym artystą, rektorem krakowskiej ASP.
„Obraz w pełnej symbolicznych treści sztuce Jacka Malczewskiego otwiera szeroki strumień możliwej interpretacji. Można przypuszczać, że oto mamy tu zestawienie dwu światów — biblijnej sceny ujętej w oryginalny, nie mający w twórczości innych artystów analogii, sceny, w której widz jest i świadkiem podstępu mężczyzn i sam jest jednym z tych, którzy podglądają nagą kobietę. Drugi świat to symboliczna opowieść o dzikości instynktów, rozgrywająca się w tajemniczych okolicznościach niedostępnej natury. Malczewski kilka razy sięgał po temat inspirowany biblijną historią, ale tu opiniowany obraz otrzymał formę i wymowę niepowtarzalną.”
Fragment ekspertyzy Adama Konopackiego