olej, deska, 29,2 × 19,7 cm
sygn. i dat. l. d.: J Malczewski. 84
na odwrocie nalepki z Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu: 1) z wystawy
monograficznej Jacka Malczewskiego w 2004 r, 2) nalepka depozytowa
Wieloletni depozyt w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu.
Do obrazu dołączona jest opinia p. Agnieszki Ławniczakowej z 2001 r.
Wystawiany:
Wystawa jubileuszowa Jacka Malczewskiego, Towarzystwo Sztuk Pięknych we Lwowie, Pałac Sztuki, maj – czerwiec 1926 r.
Jacek Malczewski, Bank Współpracy Regionalnej S.A w Krakowie, Kraków 1997 r.
Jacek Malczewski. Samotny wędrowiec, Muzeum Okręgowe w Suwałkach, 24 października
2002 – 15 lutego 2003, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, kwiecień 2001 – listopad 2001
Jacek Malczewski (1854–1929). W 150. rocznicę urodzin i 75. rocznicę śmierci, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, październik 2004 – styczeń 2005
Reprodukowany i opisywany:
Katalog wystawy jubileuszowej Jacka Malczewskiego, Pałac Sztuki, 1926, s. 34, poz. 120
Jacek Malczewski, [katalog wystawy] Bank Współpracy Regionalnej S.A w Krakowie, Kraków 1997 r., poz. 1, ilustr.
Jacek Malczewski. Samotny wędrowiec, Muzeum Okręgowe w Suwałkach, 2002 r, [katalog wystawy], ilustracja na okładce, nlb.
Zofia Katarzyna Posiadała, Jacek Malczewski (1854–1929). W 150. Rocznicę urodzin i 75. rocznicę śmierci, [katalog wystawy] Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Radom 2004, s. 118 (ilustr), s. 180; dodruk z 2008 r., s. 116 (ilustr.), s. 180
Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski. Życie i twórczość, Kraków 2015, s. 38 (il.)
Pochodzenie:
Kolekcja Tadeusza Jarzyny, Lwow (przynajmniej do 1926 r.)
Kolekcja prywatna, Polska
„Na zalanej słońcem, złocisto-oliwkowej hali, przygarbiona, wsparta oburącz na lasce, postać starego górala w brązowym stroju. Na drugim planie, płaszczyznę łąki przecina kamieniste łożysko potoku i urozmaicają dwie ciemne sylwety małych świerków. W głębi, szaroniebieskie stoki gór i wąski pas bladobłękitnego nieba z delikatnym pasmem białej chmury. Widziana pod światło, pierwszoplanowa postać, skontrastowana jest z syntetycznie ujętym, jasnym pejzażem. Wyraźna artykulacja planów, lapidarna charakterystyka przedmiotu oraz intensywna, zredukowana do odcieniu trzech kolorów gama barwna, znakomicie oddają wrażenie rozległej przestrzeni słonecznego, wysoko położonego, gorskiego pejzażu.”
Tym bardzo plastycznym opisem rozpoczęła Agnieszka Ławniczakowa ekspertyzę poświęconą oferowanemu w katalogu obrazowi, będącemu egzemplifikacją folklorystycznych zainteresowań Malczewskiego z okresu jego wczesnej twórczości. Praca ta w cenny sposób dopełnia znajomość oeuvre malarza z początków jego ścieżki artystycznej, zdominowaną przez studia poświęcone tematyce sybirskiej o patriotycznym wydźwięku. Obraz został umiejscowiony w czasie przez samego artystę na 1884 r. Datowanie jak i strój uwiecznionego na płótnie górala, pozwala ulokować scenerię kompozycji w Karpatach Wschodnich. Faktem jest, że lato 1884 r. Malczewski spędził w majątku hrabiego Karola Lanckorońskiego, swojego przyjaciele i mecenasa, w miejscowości Rozdoł na terenie Ukrainy. Pobyt ten poprzedził wyprawę obojga panów do Azji Mniejszej i Grecji, na której to ekspedycji archeologicznej malarz miał pełnić rolę rysownika. Praca ta była eksponowana w 1926 r. we Lwowie podczas wystawy jubileuszowej artysty. Po Goralu powstało jeszcze kilka kompozycji o tematyce ludowej – były to: Przed karczmą (1885–1990), Ukrainka (ok. 1891), Pastuszek oraz Wspomnienie młodości (oba z 1890 r.). Zainteresowanie Malczewskiego folklorem stanowiło punkt wyjścia do dalszej ewolucji jego sztuki w kierunku bardziej baśniowym, mitycznym, tworząc charakterystyczną dla artysty oniryczno-symboliczną warstwę wizualną dzieła.
