Urbański Antoni- Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi [Warszawa 1928]

Warszawa 1928/ Nakład Autora/ wydanie pierwsze/15x23,5cm/s.159/ liczne czarno-białe ilustracje w tekście/ oprawa introligatorska, pełne płótno, wklejone oryginalne okładki wydawnicze/ stan dostateczny, przetarcia rogów oprawy, oprawa wydawnicza przybrudzona, ślady po podklejeniach, przybrudzenia poszczególnych kart, podklejenia s.145,zacieki w rogu strony przedtytułowej oraz stron 151-159. Nieczęste.

Informacje o 72 dworach i rezydencjach (m.in. Berdyczów, Białocerkiew, Czerwony dwór, Eliaszówka, Łaszki, Niemirów, Połock, Rajgródek, Samczyńce, Tereszki, Zofjówka).

Antoni Urbański (1873-1950) – polski historyk sztuki, akademik, autor wielu artykułów oraz Mementa kresowego – wydanej w latach 20. XX wieku serii książek o dworach na Kresach Wschodnich, zniszczonych bądź utraconych przez właścicieli w wyniku znacznego okrojenia terytorium Rzeczypospolitej po odzyskaniu przez nią niepodległości.

Ze wstępu: "Chcę jeno, by te dwory Litwy i Rusi w pamięci ludzkiej, by o nich wiedziano. By stanowiły nić z przeszłością naszą. Chce dać miejsca, gdzie legły historyczne szlaki, była bujna i barwna przeszłość, byli tędzy ludzie. (...) Były w tych wsiach i dworach marmury Antoniego Canovy, Pampelloniego, Chapu, były obrazy Sassoferatta, Reniego, były bronzy Barbedienna, Thomira, były księgi z przed pięciu wieków, lecz było coś jeszcze - serce otwarte ścieżajem, a kochające Polskę. Dziś w tych dworach światła zgasły, a pozostały tylko rany. Gospodarze odeszli od dworów w dal nieznaną, lecz wioska im się śni. Chcieliby choć na chwilę wrócić do swej ziemi, wniknąć w nią, pić jej woń. Wszak mają na to prawo, wszak to ich ziemia ojcowa. Mimo traktatów chcą wrócić i dźwignąć znowu swe osiedla z rumowisk. Niech pajęczyna niepamięci nie zasnuwa tych ziem tęskniących, a mocnych."

Barwna opowieść opisująca majątki polskie poza granicami II RP od Abramowska przez Niemirów, Połock, Tereszki na Żywotówce kończąc. Stanowi część tzw. "Mementa kresowego" cyklu czterech monografii Antoniego Urbańskiego.