XX w. - Zbigniew Pronaszko (1885-1958), Fotografia Projektu Pomnika Adama Mickiewicza w Wilnie

Wymiary: 8,5 x 7,5 cm
Fotografia przedstawia projekt pomnika Adama Mickiewicza - nie makietę postawioną w Wilnie, a najprawdopodobniej mniejszy projekt wykonany w pracowni artysty. Zbliżenie w pełni ukazuje nowatorstwo Pronaszki - ostre, syntetyczne formy, nadające wizerunkowi wieszcza groźnego wyrazu, zrywają z klasycznym wzorcem projektowania pomników. Nowatorstwo stanowił również brak cokołu - bowiem w zamyśle artysty wieszcz miał być "jak bóg litewski z ciemnego sosen […] uroczyska" (Juliusz Słowacki, Beniowski), kroczący wśród drzew.
Zbigniew Pronaszko (ur. 27 maja 1885 w Derebczynie, zm. 15 lutego 1958 w Krakowie) – polski malarz, rzeźbiarz, scenograf i teoretyk sztuki, jeden z czołowych przedstawicieli polskiej awangardy XX wieku. Studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w latach 1905–1908, a następnie kontynuował naukę w Paryżu. Wykładał na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie; nauczał później w Wolnej Szkole Malarstwa L. Mehofferowej, a od 1945 także w Akademii Sztuk Pięknych.
Związany był z kierunkiem formizmu, a później z awangardą konstruktywistyczną. Współtworzył grupę Formistów (wcześniejszych Ekspresjonistów Polskich), aktywnie działając na polu malarstwa, rzeźby i scenografii. W latach 30. i 40. jego sztuka ewoluowała w stronę bardziej realistycznego ujęcia.
Był bratem Andrzeja Pronaszki, również znanego artysty.
Pomnik Adama Mickiewicza w Wilnie to projekt Pronaszki zrealizowany wyłącznie w formie makiety. Komitet budowy pomnika od początku napotykał trudności realizacyjne - wyjazd z Wilna przewodniczącego komitetu, Lucjana Żeligowskiego, był jedną z nich - a ostateczną były kontrowersje, jakie wzbudzał projekt pomnika. Surowa, kubizująca forma, w połączeniu z monumentalnymi rozmiarami, wywołała sprzeciw wśród członków komitetu i władz miejskich - którzy zablokowali realizację. Zainteresowanie pomnikiem wyraziło wojsko - jednak nowopowstały komitet wojskowy (pod patronatem Józefa Piłsudskiego) uznany został za konkurencyjny wobec cywilnego i rada miejska nadal wstrzymywała realizację pomnika w centrum miasta. Ostatecznie na dziedzińcu koszar 1 Pułku Piechoty Legionów powstała makieta pomnika z otynkowanych desek sosnowych; odsłonięciu pomnika przewodził osobiście Piłsudski w asyście m. in. kompanii honorowych Wojska Polskiego i Policji Państwowej. Ostatecznie makietę podmyła powódź, a w 1939 r. została rozebrana. Pomnik Mickiewicza w Wilnie - projektu Henryka Kuny, choć w konkursie zwycięzcą został Stanisław Szukalski - finalnie został odsłonięty dopiero w 1984 r. Projekt Pronaszki, choć nigdy w pełni niezrealizowany, uchodzi dziś za jedno z najwybitniejszych dzieł nurtu formistycznego; aktualnie planowana jest jego realizacja we Wrocławiu.
Stan jak na zdjęciach.